توسعه نرم افزاری چیست و چه مراحلی دارد؟
اگر اهل وب‌گردی باشید، احتمالا با عبارت توسعه نرمافزاری برخورد کرده‌اید و با این سوال روبه‌رو شده‌اید که توسعه نرم افزاری چیست و چه مفهومی دارد. شما تنها نیستید و خیلی‌ها پاسخ را نمی‌دانند. با ما همراه شوید تا ببینیم توسعه نرم افزاری چیست، چه مراحلی دارد و اهمیت آن در چیست.
توسعه نرم افزاری چیست؟
توسعه نرمافزار (Software Development) شامل مراحلی ست که برنامه‌نویسان طی آن مراحل با به‌کار گرفتن یک یا چند زبان برنامه‌نویسی برنامه‌های کامپیوتری را خلق می‌کنند. این برنامه‌ها قرار ست هدف‌های شخصی یا شرکتی را برآورده کند. این توسعه مراحل گام‌هایی در دل خود دارد که به خلق نرمافزار می‌انجامد، یعنی فرایند خلق، طراحی، استقرار و پشتیبانی از نرمافزار. نرمافزار شامل دستورالعمل یا برنامه‌هایی‌ست که به کامپیوتر می‌گوید چه کاری را باید انجام دهد. نرم‌افزارها به سه دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند.
انواع نرمافزار کدامند؟
۱- نرمافزار سیستمی (System Software)
این دسته از نرم‌افزارها کارکرد اصلی را تامین می‌کنند مانند سیستم عامل، مدیریت دیسک، مدیریت سخت‌افزار و یوتیلیتی یا نرمافزار سودمند.
۲- نرمافزار برنامه‌نویسی (Programming Software)
کار این نرمافزار ارائه‌ی ابزار لازم به برنامه‌نویس‌هاست، ابزاری مانند ویرایشگر متن، کامپایلر، لینک‌دهنده‌ها، دیباگر یا اشکال‌یاب و ابزار کدنویسی.
۳- نرمافزار اپلیکیشن
اپلیکیشن‌ها به کاربر در انجام تسک‌ها کمک می‌کنند. سوئیت بهره‌وری اداری Office productivity suites [WU1] نرمافزار مدیریت داده، مدیا پلیر و برنامه‌های امنیتی در این دسته جا می‌گیرند. همچنین شامل اپ‌های وب و موبایلی می‌شوند، مانند اپلیکیشن فروشگاه آمازون، فیس‌بوک یا اینستاگرام.
۴- سیستم نهفته (Embedded System)
سیستم نهفته که سامانه نهفته یا امبدد سیستم هم گفته میشود، نرمافزار تعبیه شده است که برای کنترل ماشین‌ها و وسایل به‌کار می‌رود. این ماشین‌ها الزاما کامپیوتر نیستند، مانند شبکه‌های مخابراتی، خودرو و ربات‌های صنعتی. این وسایل و نرمافزار آانها می‌تواند بخشی از اینترنت اشیا (Internet of Things) هم باشد.
چه کسی کار توسعه نرمافزار را انجام می‌دهد؟
اساسا کار توسعه‌ی نرمافزاری وظیفه‌ی برنامه‌نویس‌ها، مهندس‌های کامپیوتر و توسعه‌دهندگان نرمافزار است. این نقش‌ها هم‌پوشانی دارند و بین بخش‌های مختلف ارتباطی پویا برقرار است.
با مراحل فرایند توسعه نرمافزار آشنا شوید
۱- انتخاب روش
ابتدا باید چارچوبی مشخص شود تا گام‌های توسعه‌ی نرمافزاری در آن قالب انجام شود. تیم‌ها از میان چند روش یکی را انتخاب می‌کنند. توسعه اجایل یا چابک (Agile) ، توسعه سریع نرمافزار (RAD) روش آبشاری (Waterfall)، دواپس یا عملیات توسعه (DevOps) و چارچوب اجایل مقیاس‌پذیر (SAFe) از روش‌های موجود به‌شمار می‌روند.
۲- شناسایی نیازها
در مرحله‌ی شناسایی نیاز برای توسعه نرمافزار، تحقیق بازار و طوفان فکری درمورد فرایند صورت می‌گیرد. پیش از این‌که شرکتی نرمافزار تولید کند، باید تحقیقات بازار گسترده انجام دهد تا از پذیرفتنی بودن محصول (Product’s viability) اطمینان حاصل شود. توسعه‌دهندگان باید کارکردها و خدمات نرم‌فزار را شناسایی کند تا مخاطب هدف آن را ضروری و مفید ارزیابی کند. این اطلاعات از بازخورد مشتریان بالقوه و کنونی و نیز نظرسنجی جمع‌آوری میشود.
۳- تحلیل نیازها
در این مرحله سهام‌داران درمورد نیازهای کاربر، مشخصه‌های فنی محصول پیشنهادی و محصول موردنظر به‌توافق می‌رسند. برای دستیابی به محصول باکیفیت، جزییات هر بخش از کار، طرح نهایی، وظایفه‌ی توسعه‌دهندگان و پارامترهای آزمایش مشخص میشود.
توسعهدهنده، کاربر، مسوول آزمایش، مدیر پروژه و کنترل کیفیت در این مرحله همکاری دارند. برنامه‌نویس‌ها رویکرد توسه نرم‌فزار را انتخاب می‌کنند. سابقه‌ی کارهای تیم مستند میشود و در طول پیاده‌سازی پروژه همواره امکان مشورت درباره‌ی مستندات وجود دارد.
۴- توسعه طراحی
معماران و توسعه‌دهندگان مشخصه‌های فنی تخصصی موردنیاز را برای خلق نرمافزار ترسیم می‌کنند. سهام‌داران درمورد عواملی مانند میزان ریسک، ساختار تیم، فناوری‌های قابل‌استفاده، زمان، بودجه، محدودیت‌های پروژه، روش و طراحی معماری بحث و گفت‌وگو می‌کنند.
مستند ویژگی طراحی یا DSD، معماری طراحی، اجزا، ارتباطات، ارائه‌ی فرانت اند (Front End) و جریان کاربر (User Flow) را مشخص می‌کند.
۵- توسعه و پیاده‌سازی
به مرحله‌ی بعد توسعه نرمافزاری می‌رسیم، مرحله‌ی توسعه و پیاده‌سازی نرمافزار. توسعه‌دهندگان براساس مشخصه‌های محصول و نیازمندی‌هایی که در مراحل قبل موردتایید قرار گرفته‌اند، کدنویسی می‌کنند. توسعه‌دهندگان فرانت اند براساس راهنما اینترفیس (Interface) را توسعه می‌دهند. برنامه‌نویس‌ها کدهای یکدیگر را بازبینی و آزمایش می‌کنند. سپس محصول به مرحله‌ی پیاده‌سازی می‌رسد و هماهنگی محصول با نیازمندی‌ها را آزمایش می‌کنند.
۶- آزمایش
در مرحله‌ی آزمایش محصول از لحاظ داشتن باگ آزموده میشود و عملکرد آن پیش از تحویل به کاربر بازبینی خواهد شد. کارشناس کارکرد محصول را بررسی می‌کند تا اطمینان یابد چقدر با تحلیل نیازها مطابق با مستندات کار می‌کند.
کارشناس نقص‌ها را به‌شکل کد به توسعهدهنده اعلام می‌کند. اگر توسعهدهنده جریان کاربر را تایید کند، برنامه را بهبود می‌بخشد. آزمایش‌کننده روند تست را تکرار می‌کند تا زمانی که نرمافزار بدون وجود باگ کار کند و مطابق با نیازمندی‌ها باشد.
۷- استقرار نرمافزار و نگهداری
هنگامی که نرمافزار هیچ نقصی نداشته باشد، به مشتری ارائه خواهد شد. پس از ارائه‌ی نسخه‌ی تولیدی نرمافزار، شرکت توسعه نرمافزار IT تیم نگهداری را آماده می‌کند تا مشکلات کاربر هنگام کار با محصول مدیریت شود. اگر مشکلات جزئی باشند، برطرف می‌شوند. اما درصورتی‌که نرمافزار با شکست روبه‌رو شود به آپدیت نیاز خواهد داشت.
