تعریف امنیت داده
امنیت داده به مجموعه ای از روش ها، استانداردها و تکنولوژی هایی گفته می شود که برای حفاظت از داده ها در برابر دسترسی غیر مجاز، سرقت، فساد، حذف یا تغییر ناخواسته اعمال می شود.
در این مقاله قصد داریم تعریف امنیت داده را بیشتر بررسی کنیم و روش های مختلفی را که برای ایجاد امنیت داده استفاده می شوند؛ مانند رمزگذاری، کنترل دسترسی، پشتیبان گیری و آزمون نفوذ، معرفی کرده و توضیح دهیم.
چرا امنیت داده مهم است؟
داده ها در عصر اطلاعات یک سرمایه بسیار با ارزش برای هر سازمان هستند.
داده ها می توانند شامل اطلاعات حساس و محرمانه مانند موارد زیر باشند:
- مشتریان
- کارکنان
- شرکای تجاری
- فروش
- محصولات
- خدمات
- استراتژی ها
این داده ها را می توان به عنوان یک نقطه قوت و یک منبع رقابتی برای سازمان در نظر گرفت.
بنابراین، حفاظت از داده ها در برابر خطرات و تهدیدات مختلف، یک الزام است.
بعضی از عواملی که باعث شده اند امنیت داده به یک موضوع حساس و مهم تبدیل شود، عبارت اند از:
1- افزایش حجم و تنوع داده ها
با پیشرفت تکنولوژی و رشد فعالیت های آنلاین، حجم و تنوع داده های تولید شده و جمع آوری شده در سطح جهان به طور چشمگیری افزایش یافته است.
2-افزایش حملات سایبری
با توجه به اینکه داده ها یک منبع با ارزش برای سازمان ها هستند، آن ها را مورد هدف حملات سایبری قرار می دهند.
حملات سایبری می توانند با استفاده از روش های مختلفی انجام شوند.
مانند:
- ویروس ها (viruses)
- تروجان ها (Trojans)
- رمز گیری اختیاری
- جاسوسی
- جعل هویت
3-افزایش قوانین و مقررات حفظ حریم خصوصی
با رشد آگاهی و نگرانی مردم درباره حفظ حریم خصوصی خود در فضای مجازی، بسیاری از کشورها و مناطق، قوانین و مقررات جدید و سخت گیرانه تری را برای حفاظت از حقوق و منافع شهروندان خود در زمینه دیتا اعمال کرده اند.
چالش های امنیت داده
برای تامین امنیت داده سازمان ها با چالش های مختلف و پیچیده ای رو به رو هستند.
برخی از این چالش ها را در ادامه با هم بررسی می کنیم.
1-پیدا کردن تعادل مناسب بین دسترسی پذیری و محافظت
یکی از چالش های اصلی در زمینه امنیت داده، پیدا کردن تعادل مناسب بین دسترسی پذیری و محافظت است.
از یک طرف، سازمان ها باید داده های خود را در دسترس کاربران مجاز قرار دهند تا بتوانند به صورت کارآمد و بهینه از آن ها استفاده کنند.
از طرف دیگر، سازمان ها باید داده های خود را در برابر دسترسی غیر مجاز، سواستفاده و تخریب محافظت کنند.
پیدا کردن تعادل مناسب بین این دو عامل نیاز به تحلیل نقش ها، صلاحیت ها، نوع و حساسیت داده ها و روش های کنترل دسترسی دارد.
2-پاسخگویی به تغییرات سریع و پیش بینی نشده نیازهای امنیتی
دیگر چالشی که در زمینه امنیت داده وجود دارد، پاسخگویی به تغییرات سریع و پیش بینی نشده نیازهای امنیتی است.
با توجه به پیشرفت روزافزون تکنولوژی و افزایش حملات سایبری، سازمان ها باید همواره آماده باشند تا با تغییرات محیط خارجی و درونی خود همگام شوند و
روش های جدید و به روز برای حفاظت از داده های خود را پیاده سازی کنند.
این کار نیاز به اقداماتی دارد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:
- داشتن یک تیم امنیتی متخصص و آگاه
- استفاده از ابزارها و راهکارهای مناسب و مطابق با استانداردهای جهانی
- ارزیابی و بهبود مستمر سیستم های امنیتی
- آموزش و آگاه سازی کاربران
روش های ایجاد امنیت داده
برای مقابله با چالش های امنیت داده، سازمان ها می توانند از روش های مختلفی استفاده کنند.
در ادامه این مقاله ما چهار روش رایج و مؤثر برای ایجاد امنیت داده را معرفی می کنیم:
رمزگذاری
کنترل دسترسی
پشتیبان گیری
آزمون نفوذ
افزایش امنیت داده با رمزگذاری
رمزگذاری یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین روش ها برای حفاظت از داده ها است.
رمزگذاری به فرآیند تبدیل داده ها به یک فرم ناخوانا که فقط با استفاده از یک کلید رمزگشایی قابل دسترسی است، گفته می شود.
1-انواع رمزگذاری
رمزگذاری می تواند به دو نوع تقارنی و غیر تقارنی تقسیم شود.
- رمزگذاری تقارنی: در این نوع رمزگذاری، همان کلید برای رمزگذاری و رمزگشایی داده ها استفاده می شود.
این نوع رمزگذاری ساده و سریع است؛ اما مشکل اصلی آن این است که کلید باید به صورت محرمانه بین طرفین انتقال یابد و در صورت دزدیده شدن یا فاش شدن کلید، امنیت داده ها به خطر می افتد. - رمزگذاری غیر تقارنی: در این نوع رمزگذاری، دو کلید مختلف برای رمزگذاری و رمزگشایی داده ها استفاده می شود.
یک کلید عمومی است که برای رمزگذاری داده ها به طرفین یا بیشتر ارسال می شود و یک کلید خصوصی است که برای رمزگشایی داده ها توسط گیرنده نگهداری می شود.
این نوع رمزگذاری پیچیده تر و کندتر از رمزگذاری تقارنی است؛ اما مزیت اصلی آن این است که نیازی به انتقال کلید محرمانه بین طرفین نیست و بنابراین امنیت بالاتری دارد.
2- کاربردهای رمزگذاری
رمزگذاری یک روش کارآمد و مؤثر برای حفاظت از داده ها در حوزه های مختلف است.
بعضی از کاربردهای رمزگذاری عبارت اند از:
- رمزگذاری اینترنت: رمزگذاری یک نقش مهم در امنیت اینترنت دارد.
با استفاده از رمزگذاری، می توان داده های مبادله شده بین کاربران و سرورها را در برابر جاسوسی، تغییر و سواستفاده محافظت کرد. - رمزگذاری بانکداری: با استفاده از رمزگذاری، می توان داده های مالی و شخصی مشتریان بانک را در برابر دسترسی غیر مجاز، سرقت، تقلب و سواستفاده محافظت کرد.
- رمزگذاری پزشکی: رمزگذاری یک نقش کلیدی در امنیت پزشکی دارد.
با استفاده از رمزگذاری، می توان داده های پزشکی و بهداشتی بیماران را در برابر نفوذ، سواستفاده و نقض حریم خصوصی محافظت کرد. - رمزگذاری نظامی: رمزگذاری یکی از مهم ترین و قدیمی ترین روش ها برای حفاظت از داده های نظامی است.
با استفاده از رمزگذاری، می توان داده های مربوط به امنیت ملی، استراتژی های نظامی، اطلاعات جاسوسی و… را در برابر دشمنان، خائنان و تهدیدات خارجی محافظت کرد.
افزایش امنیت داده با کنترل دسترسی
کنترل دسترسی یک روش دیگر برای حفاظت از داده ها است.
کنترل دسترسی به مجموعه ای از تکنیک ها، استانداردها و تکنولوژی هایی گفته می شود که برای محدود کردن دسترسی کاربران به منابع و داده های سازمان اعمال می شود.
با استفاده از کنترل دسترسی، می توان مشخص کرد که چه کسی، چگونه می تواند به داده ها دسترسی پیدا کند.
1-انواع کنترل دسترسی
کنترل دسترسی می تواند به چهار نوع کلیدی تقسیم شود:
- کنترل دسترسی تشخیص (DAC): در این نوع کنترل دسترسی، صاحب منبع یا داده، مسئول تعیین سطح و شکل دسترسی به آن است.
- کنترل دسترسی الزامی (MAC): در این مدل، دسترسی کاربران به منابع براساس سطح امنیتی شیء و فرد تعیین می شود.
برای مثال، یک فایل ممکن است سطح امنیتی بالا، متوسط یا پایین داشته باشد.
یک کاربر هم ممکن است سطح امنیتی بالا، متوسط یا پایین داشته باشد. - کنترل دسترسی براساس نقش (RBAC): در این مدل، دسترسی کاربران به منابع براساس نقش اختصاص یافته به آنها تعیین می شود.
برای مثال، یک فایل ممکن است حقوق خواندن، نوشتن و حذف داشته باشد.
یک کاربر هم ممکن است نقش ادمین، کاربر عادی و کاربر مهمان داشته باشد. - کنترل دسترسی براساس صلاحیت (ABAC): در این نوع کنترل دسترسی، سطح و شکل دسترسی به منبع یا داده، براساس صلاحیت های مشخص شده برای کاربر، منبع یا داده و شرایط محیط تعیین می شود.
2-کاربردهای کنترل دسترسی
کنترل دسترسی یک روش کارآمد و مؤثر برای حفاظت از داده ها در حوزه های مختلف است.
بعضی از کاربردهای روش کنترل دسترسی عبارت اند از:
- امنیت اطلاعات: این روش یک نقش مهم در امنیت اطلاعات دارد.
با استفاده از روش دسترسی، می توان داده های حساس و محرمانه سازمان را در برابر جاسوسی، تغییر و سواستفاده محافظت کرد. - بهبود عملکرد: روش دسترسی یک نقش مهم در بهبود عملکرد سیستم ها، شبکه ها و برنامه ها دارد.
با استفاده از این روش، می توان منابع و داده های سازمان را به صورت بهینه و کارآمد تخصیص داد. - ارتقای همکاری: روش دسترسی یک نقش مهم در ارتقای همکاری بین کاربران، گروه ها و سازمان ها دارد.
با استفاده از روش دسترسی، می توان منابع و داده های سازمان را به صورت مشترک و مشارکتی در اختیار قرار داد.
افزایش امنیت داده با پشتیبان گیری (Backup)
پشتیبان گیری یک روش برای کپی کردن داده ها از یک مکان اصلی به یک مکان ثانویه، برای حفاظت از آن ها در صورت بروز حادثه، سو قصد یا اقدام خبیثانه است.
با استفاده از پشتیبان گیری، می توان داده ها را در برابر خطرات و تهدیدات مختلف، مانند حملات سایبری، نفوذ به شبکه ها، سرقت داده ها، آتش سوزی، سیل و غیره محافظت کرد.
1-انواع پشتیبان گیری
پشتیبان گیری می تواند به دو نوع اصلی تقسیم شود:
- پشتیبان گیری کامل: در این نوع پشتیبان گیری، تمام داده های موجود در یک منبع یا پایگاه داده، بدون در نظر گرفتن تاریخ آخرین تغییرات، به صورت کامل کپی می شوند.
- پشتیبان گیری جزئی: در این نوع پشتیبان گیری، فقط داده هایی که از زمان آخرین پشتیبان گیری کامل تغییر کرده اند، کپی می شوند.
2-کاربردهای پشتیبان گیری
پشتیبان گیری یک روش کارآمد و مؤثر برای حفاظت از داده ها در حوزه های مختلف است.
بعضی از کاربردهای پشتیبان گیری عبارت اند از:
- بازگشت به حالت قبل: پشتیبان گیری یک روش برای بازگشت به حالت قبل در صورت بروز خطا، اقدام خبیثانه یا تغییر نامطلوب در داده ها است.
با پشتیبان گیری می توان داده های قبلی را بازیابی کرد و به حالت سالم برگرداند. - انتقال داده ها: پشتیبان گیری یک روش برای انتقال داده ها از یک سیستم، شبکه یا برنامه به یک سیستم، شبکه یا برنامه دیگر است.
با استفاده از پشتیبان گیری، می توان داده ها را به صورت کامل و بدون از دست دادن اطلاعات، به مقصد جدید منتقل کرد.
افزایش امنیت داده با آزمون نفوذ
آزمون نفوذ یک روش برای ارزیابی و بهبود امنیت سیستم ها، شبکه ها و برنامه ها است.
با استفاده از آزمون نفوذ، می توان نقاط ضعف و خطرات احتمالی را شناسایی کرد و راهکارهای مناسب برای رفع و پیشگیری از آن ها را ارائه داد.
1-انواع آزمون نفوذ
آزمون نفوذ می تواند به سه نوع اصلی تقسیم شود:
- آزمون نفوذ سفید: در این نوع آزمون نفوذ، تست کننده دارای دسترسی کامل و شفاف به سیستم، شبکه یا برنامه مورد آزمایش است.
- آزمون نفوذ سیاه: در این نوع آزمون نفوذ، تست کننده دسترسی کم و محدودی دارد یا هیچ گونه دسترسی به سیستم، شبکه یا برنامه مورد آزمایش ندارد.
این نوع آزمون نفوذ شبیه به حالتی است که یک هکر واقعی بخواهد به وب سایت شما نفوذ کند. - آزمون نفوذ خاکستری: در این نوع آزمون نفوذ، تست کننده دارای دسترسی محدود یا ناقص به سیستم، شبکه یا برنامه مورد آزمایش است.
2-کاربردهای آزمون نفوذ
کاربردهای تست نفوذ عبارت اند از:
- ارزیابی وضعیت امنیت سیستم ها و شبکه ها
- شناسایی و رفع آسیب پذیری های نرم افزار و سخت افزار
- تست مقاومت سیستم ها در برابر حملات خارجی و داخلی
- تأیید رعایت استانداردها و الزامات قانونی در زمینه امنیت
- افزایش آگاهی و آموزش کارکنان در مورد روش های حفاظت از داده ها
- بهبود کارایی و عملکرد سیستم ها با رفع خطاها و مشکلات
