فناوری اطلاعات چگونه باعث رشد اقتصادی می‌شود؟

فناوری اطلاعات توسعه یافته یکی از پارامترهای تاثیرگذار در رشد اقتصادی است. استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی ضمن تسهیل دسترسی به اطلاعات، بازار قابل دسترس کسب‌وکارها را افزایش می‌دهد و علاوه بر انجام آسانتر فرآیندها، بهره‌وری بنگاه‌های اقتصادی را افزایش می‌دهد.

با پیشرفت تکنولوژی، فناوری نقش ویژه‌ای در زندگی انسان‌ها پیدا کرده است به طوری که امروزه یکی از ابزارهای ضروری برای فعالیت‌های اقتصادی، فناوری اطلاعات و ارتباطات یا به اختصار ICT است. همین امر باعث شده تا فناوری اطلاعات عاملی برای رشد اقتصادی باشد. به دلیل همین اهمیت، ۲۲ تیرماه به عنوان روز فناوری اطلاعات نامگذاری شده است.

فناوری اطلاعات به طور کلی شامل جمع آوری، سازماندهی، ذخیره‌سازی و انتشار اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا ارقام است. برای پاسخ به این سوال که فناوری اطلاعات چگونه باعث رشد اقتصادی می‌شود باید به چند نکته توجه کرد.

اولین نکته افزایش سرعت گردش اطلاعات بین افراد می‌دهد. از سوی دیگر فناوری اطلاعات به دلیل افزایش دسترسی‌پذیری به علوم مختلف، هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد. هزینه کاسته شده نیز به سهم خود درجه ناکارآمدی و عدم اطمینان را کاهش می‌دهد.

مزیت دیگر استفاده از فناوری اطلاعات، حذف یا نهایتا کاهش محدودیت‌های ناشی از زمان و مکان را به دنبال دارد. همین مزیت باعث می‌شود انتقال اطلاعات میان خریداران و فروشندگان افزایش یابد و حدود معاملات از مرزهای جغرافیایی کشورها نیز فراتر رود.

همبستگی مثبت رشد اقتصادی با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات

استفاده از چنین فناوری‌هایی باعث می‌شود فعالان اقتصادی برتری خود بر دیگران در اقتصاد بازار را راحت‌تر درک کنند، شفافیت در بازار افزایش یابد و تقاضای فردی برای دسترسی آسانتر به اطلاعات بیشتر شود.

مطالعه‌ای درباره کشور مصر و برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نشان می‌دهد فناوری اطلاعات در بیشتر موارد همبستگی مثبتی با رشد اقتصادی دارد. بر اساس این پژوهش فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی کشور مصر و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس تاثیر مثبت و معناداری دارد ولی معناداری آن با ابهام رو به رو است.

پژوهش عصاری و آقایی خوندایی در بررسی تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی کشورهای عضو اوپک که در آن از داده‌های سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرمایه‌گذاری ناخالص داخلی، نیروی کار، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و درآمدهای نفتی استفاده شده است، نشان‌دهنده وجود روابط معنادار و مثبتی میان رشد اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات است.

به طور کلی می‌توان تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر توسعه و رشد اقتصادی را از جنبه عرضه و تقاضا بررسی کرد. وجود فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث افزایش تقاضا برای محصولات و خدمات جدید می‌شود. از سوی دیگر رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات و مهارت‌های مرتبط با آن باعث افزایش کارایی عوامل تولید در فعالیت‌های اقتصادی می‌شود.

اختلاف فاحش سهم فناوری اطلاعات در ایران با جهان

به طور اجمالی استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهره‌وری و رشد اقتصاد در طرف عرضه در کنار عوامل مکملی مانند سازماندهی و تجربه مدیریتی، سازماندهی بخشی و قانون‌گذاری، ساختار اقتصادی، سیاست‌های دولت و سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی، تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان نهاده در طرف عرضه اقتصاد در کنار سایر نهاده‌ها به صورت سرمایه وارد می‌شود و باعث بهبود فرآیند تولید از طریق تعمیق سرمایه، پیشرفت فناوری و کیفیت نیروی کار می‌شود و ستاده آن افزایش ارزش‌افزوده در سه سطح بنگاه، بخش و کشور است و در نهایت رشد اقتصادی باعث افزایش بهره‌وری نیروی کار، سوددهی و رفاه مصرف‌کننده می‌شود.

مجید سلطانی، مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، در این باره معتقد است: فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند در تحقق شعار سال ۱۴۰۱ و اشتغال آفرینی بسیار اثرگذار باشد، در واقع پیشرفت علم و فناوری به پیشرفت اقتصاد منجر می‌شود و اثر مستقیم در رشد اقتصادی کشور دارد.

وی در مراسم آغاز عملیات نهضت جهادی توسعه فیبر نوری مخابرات ایران در زاهدان افزود: سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد ایران و تولید ناخالص ملی تقریبا زیر یک درصد است در حالی که همین سهم در برخی کشورها از هفت درصد و گاهی از ۱۰ درصد نیز بیشتر است.

مدیرعامل شرکت مخابرات ایران گفت: سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی ایران از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ از ۳.۸ درصد به ۶.۹ درصد رسیده در حالی که میانگین جهانی ۲۲.۵ درصد است بنابراین سهم ما در رشد اقتصاد دیجیتال فاصله زیادی با جهان دارد که باید سریعتر رشد کند.

مجید سلطانی اظهار کرد: تاثیر مثبت اقتصاد دیجیتال در اشتغالزایی یکی از مباحث مورد نظر شعار سال است و تاثیر سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات و ارتباطات اثر مستقیم در اشتغالزایی دارد. دنیا در اقتصاد دیجیتال این را تجربه کرده و موضوع بین‌المللی و استاندارد است.

رشد اقتصادی از محل افزایش بهره‌وری

نازنین شیخ صراف، کارشناس ارشد حوزه بازرگانی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایراسین اظهار کرد: استفاده از فناوری اطلاعات به طور کلی دسترسی به داده و اطلاعات را آسانتر می‌کند و با افزایش شفافیت اطلاعاتی و دقت در پردازش و فرآوری داده‌ها، کاهش فساد سیستماتیک منجر می‌شود. همچنین استفاده از چنین فناوری‌هایی مانند نرم‌افزهای مدیریتی و به طور خاص نرم افزارهای ERP باعث افزایش دقت و قدرت تحلیل داده می‌شود که این مهم خود در تدوین استراتژی‌های کلان سازمانی و مدیریت بهینه‌ کسب‌وکار نقش کلیدی دارد.

وی افزود: استفاده از فناوری اطلاعات علاوه بر اینکه می‌تواند سرعت و انگیزه ایجاد کسب‌وکارها را افزایش دهد، با ایجاد سهولت در دسترسی به بازارهای جدید شرایط را برای صادرات خدمات فنی و مهندسی و یا حتی صادرات کالا فراهم کند.

این کارشناس ارشد حوزه بازرگانی تصریح کرد: وجود فناوری اطلاعات با افزایش سهولت در نظارت و بازخوردگیری کسب‌وکار در نهایت افزایش بهره‌وری در مواد اولیه و نیروی انسانی را به دنبال دارد و باعث رشد اقتصادی از محل افزایش بهره‌وری می‌شود.